مطالعات اجتماعی – فرهنگی لافت

در این بخش به طور خلاصه به مطالعات اجتماعی – فرهنگی لافت شامل نوع پوشش، فعالیت های رایج، نحوه حضور مردان و زنان در اجتماع، امرار معاش خانواده ها، آموزش و پرورش، نقش مذهب در زندگی مردم و شکل گیری بافت، بهداشت عمومی و مشکلاتی چون کم آبی و … اشاره شده است.

آنچه که بعد از سیمای کلی شهر (معماری خاص و مناظر طبیعی لافت) جلب نظر می کند، خصوصیات بومیان ساکن در این بندر تاریخی است.

ویژگی های  ظاهری آنها در پوشش محلی مردان که عموماً دشداشه های سفید می پوشند  و عمامه به سر دارند و همچنین زنان که لباس های سنتی با رنگ های شاد پوشیده ، روسری  لیو (عربی) و روبند (برقع)  دارند؛ خلاصه می شود. کودکان لافتی پوشش خاصی ندارند و پسران نوجوان و جوان نیز از پوشش سنتی مردان استفاده نمی کنند اما نوجوانان دختر از همان پیراهن های سنتی که گفته شد به تن می کنند. نکته جالب توجه استفاده از نقاب است که تا قبل از ازدواج ضروری نیست!

حضور زنان در سطح شهر ، به خرید روزانه و گاهاً تهیه آب [1]محدود می شده حتی عده کمی از زنان به جنگل های حراء (به عنوان جاذبه گردشگری جهانی که همجوار لافت است) رفته اند … آنان معتقدند که اوقاتشان با کارهای خانه پر می شود و تنها برای تعطیلات نوروز و سیزده فروردین به صحرا (نخلستان های نزدیک لافت) می روند.[2]

مردان لافت در طی روز و در اوغات فراغت در فضاهای عمومی و میدان گاه­ها جمع می شوند و تجمع آنها به خصوص قبل و بعد از نوبت های پنج گانه نماز، در کنار مساجد لافت به چشم می خورد. استفاده زنان از مساجد به شب های جمعه و اعیاد محدود می شود و یکی از دلایل این امر نبودن مکانی خاص جهت حضور بانوان (شبستان زنانه) ذکر شده است[3]. البته احتمال این که این امر به صورت سنتی بین مردم لافت باقیمانده باشد بیشتر است چراکه در مساجد تازه ساز نیز فضایی جهت حضور بانوان در نظر گرفته نشده همچنین در بسیاری مساجد که فضای شبستان آنها از ابتدا به صورت دو فضای منفک ساخته نشده است، با تمهیداتی چون استفاده از چادر یا تیغه های پیش ساخته  فضایی را جهت حضور بانوان مهیا می کنند….

کودکان لافت نیز در حال بازی در کوچه پس کوچه های اطراف خانه ، دبستانی ها با اونیفورم مدرسه در مسیر رفت و آمد و نوجوانان پسر در حال موتور سواری در بافت دیده می شوند.

گویش مردم لافت بسیار نزدیک به قشمی ها (فارسی بندر) است و با توجه به تاریخ استعماری منطقه؛ طبیعی است که واژه های انگلیسی در گویش این مردم خصوصاً سالمندان زیاد شنیده می شود.[4]

نام گذاری کودکان در گذشه عمدتاً به شیوه عربی به همراه نام پدر و نام خانوادگی می آمد اما امروز مردم بیشتر به نام های فارسی تمایل یافته و از ضابطه های گذشته پیروی نمی کنند. اگرچه امروز هم نام های عربی (همچون راشد و امینه) بین نوجوانان لافتی شنیده می شود اما در سنین پائین تر نام های فارسی (چون نسیم و نازنین) بیش از گذشته شنیده می شود.

ازدواج در لافت عمدتاٌ به صورت خانوادگی و درون گروهی است به طوری که بیشتر خانوارهای بلوک های همسایگی دارای یک نام خانوادگی هستند برای مثال نام های خانوادگی چون ” سفاری” و ” ملاحی” در لافت بسیار شنیده می شود. سن ازدواج در لافت پایین است چنانچه میان دختران جوان رقابتی جهت ازدواج زودتر وجود دارد!

فعالیت های مردان لافت عمدتاً لنج داری، صیادی و کمتر کشاورزی (گندم دیم و رسیدگی به نخلستان ها) است.صیادی نیز در حال حاضر حضور کمرنگی پیدا کرده و شاید تنها به مصارف خانگی محدود شود.لنج سازی نیز از مشاغلی است  که چند سالی است از رونق افتاده است. [5] امروزه دیگر تجهیزات بادبانی جای خود را به لنج های موتوری دادند. درحال حاضر تعداد ۳۵فروند موتور لنج در بندرلافت وجود دارد. با توسعه فعالیتهای تجاری در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و بویژه تمرکز حجم عمده ای ا زاین  فعالیت ها در امارات متحده عربی اکترلنج ها بندرلافت به امر جابجایی کالا بین بندر قشم و دبی اشتغال دارند.[6]

عدم فرهنگسازی و نبود امکانات آموزش و پرورش در سطوح عالی نیز مهاجرت اندک ساکنین لافت به شهرهای بزرگ با امکانات بیشتر، سبب شده نوجوانان لافت پس از طی دوره های ابتدایی و راهنمایی ترک تحصیل کرده و احتمالاً برای امرار معاش و تشکیل خانواده ، رهرو مشاغل پدران خود خواهند شد.

کمبود فرهنگ آموزش و پرورش در این محدوده را می توان در دو علت زیر بررسی کرد:

دلیل توجه به ساخت و ساز مساجد و صرف هزینه های عمرانی جهت ساخت، تعمیر و الحاق مناره های جدید به مساجد را می توان در نقش مسجد به عنوان هسته فرهنگی = اجتماعی محله ها و مکانی جهت حضور پررنگ مردم لافت در ادای فریضه دینی نماز جماعت دانست.[9] آنچه به وضوح در لافت دیده می شود این است که مذهب میان این مردم بیش از فرهنگ آموزش ریشه دار است.

یکی از الگوهای رشد و توسعه ، میزان بهره مندی جوامع از بهداشت و درمان است که اثرات مستقیمی در تندرستی عمومی و رشد اقتصادی دارد اما شهر لافت متاسفانه از امکانات پائین بهداشتی و درمانی برخوردار است که غیر از عوامل زیربنایی مانند کمبود مراکز درمانی، خدماتی، تابع شرایط جغرافیایی و اقلیمی ( نبود آب آشامیدنی سالم ) و فرهنگی ( عدم رعایت بهداشت فردی و اجتماعی ) می باشد. چنانچه زباله های روی زمین در سراسر لافت دیده می شود و کودکان  با پای برهنه در کوچه پس کوچه هایش پرسه می زنند ….

یکی از مسائل دیگری که در زمان استقرار در لافت – همچون روستاهای دیگر- با آن مواجه می شویم، نبود وسیله نقلیه عمومی است. سیستم حمل و نقل در این شهر به خودروهای شخصی (عمدتاً نیسان وانت هایلوکس) و موتور سیکلت محدود می شود . چرا که به جهت پائین بودن قیمت اتومبیل در مناطق آزاد، اکثر خانواده ها از اتومبیل شخصی بهرهمند هستند. رفت و آمد در لافت برای غیر بومیان یا به صورت پیاده و یا از طریق بومیان خونگرم لافتی امکانپذیر است…!